Het barst van de ‘onzinbanen’. Tenminste dat vindt de Amerikaanse hoogleraar antropologie David Graeber (57). Zijn remedie: meteen afschaffen die bullshit jobs. ,,Ga iets écht leuks doen met je tijd.’’
Wat doet Peter ‘van de elfde’ nu eigenlijk heel de dag? En Maria…? David Graeber, hoogleraar antropologie op de London School of Economics, heeft eerlijk gezegd geen flauw idee. En het zou hem niets verbazen als het tweetal het zelf ook niet weet.
Waarschijnlijk zou ook niemand Peter en Maria missen als ze niet op het werk zouden verschijnen. Daar kunnen ze zelf overigens niets aan doen: hier is heel de samenleving verantwoordelijk voor. Nadat automatisering de mens veel van het werk uit handen nam, hebben we volgens Graeber met zijn allen besloten om die ‘onzinbanen’ te scheppen.
Ga maar na: financiële dienstverlening, telemarketing, ondernemingsrecht, onderwijs- en zorgadministratie, personeelszaken en public relations. Zouden we in opstand komen als deze banen zouden verdwijnen? Echt niet. Het is veel waarschijnlijker dat we het niet eens zouden doorhebben. Maar een staking van vuilnisophalers, kinderopvang, onderwijzers, schoonmakers en verplegend personeel is heel andere koek. Die zou het dagelijks leven totaal ontwrichten.
Het essay On the Phenomenon of Bullshit Jobs van Graeber sloeg vijf jaar geleden in als een bom. Ook omdat de Amerikaanse hoogleraar met ontnuchterende cijfers op de proppen kwam: het aantal werknemers in management, administratie, sales en dienstverlening is in de Verenigde Staten tussen 1910 en 2000 namelijk verdrievoudigd. Van een kwart naar maar liefst driekwart (!) van de beroepsbevolking.
Graeber werd na zijn essay bedolven onder de reacties. Vooral van mensen die zo’n onzinbaan hadden en wilden delen ‘hoe vreselijk ze hun werk vonden’. Hij bundelde de getuigenissen in het boek Bullshit Jobs (2018), waarin hij ook de opkomst en de herkomst van de onzinbanen probeert te duiden en er een oplossing voor verzint.
Hoe zijn de eerste reacties?
,,Mensen herkennen zichzelf in de verhalen. Het is een vreemd automatisme dat bedrijven graag groeien en het belangrijk vinden om veel werknemers te hebben, zonder echt werk voor al die mensen te hebben. Veel mensen kunnen hun werk in twee uur op een dag doen en ook vanuit huis. Dat wordt niet geaccepteerd. Je leidinggevende wil je zien, ook al zit je heel de dag kattenfilmpjes te kijken en Facebook te verversen. Bazen hebben het idee dat ze jouw tijd hebben gekocht. Als jij jouw werk in twee uur af hebt, vinden ze dat ze recht hebben op die overige zes uur. Ook al hebben ze geen werk voor je. Dan moet je maar iets verzinnen.”
In het boek besteedt u veel tijd aan het definiëren van een ‘onzinbaan’. Essentieel is, zo stelt u, dat de werknemer zijn werk onzin moet vinden.
,,Ja, het is niet aan mij om per baan te bepalen wat de toegevoegde waarde is. Er zijn genoeg mensen die mijn baan ook onzin vinden. Het gaat erom wat de werknemer vindt en die ziet heel vaak dat hij of zij echt niks toevoegt aan de maatschappij. Bij jullie in Nederland vindt 40 procent van de werknemers hun werk zinloos (onderzoek van Schouten & Nelissen onder 1900 werknemers in 2017, red.). En daar krijg je heel ongelukkige mensen van.”
Waarom blijven we dit soort onzinbanen verzinnen en blijven mensen de banen aannemen als ze het vreselijk vinden?
,,Het is cultureel bepaald. In de christelijke wereld geldt het idee dat de mens moest lijden. Na het verstoten van Adam en Eva uit het paradijs moesten ze in het zweet des aanschijns werken. Daarnaast was het vroeger zo dat een jongeling in de leer ging, een vak en discipline aanleerde en daarna op eigen benen mocht staan. Werken voor een baas was een manier om volwassen te worden, inmiddels zijn we blijven hangen in die fase. We mogen alleen nog voor een baas werken en in de spaarzame tijd die we vrij hebben, kunnen we nog wat leuke gadgets kopen.”
U schrijft dat u liever geen oplossing geeft, omdat iedereen dan alleen nog over de haalbaarheid van uw oplossing praat en niet meer over het probleem. Toch pleit u voor het basisinkomen als ideale oplossing. ,,Als er een basisinkomen is, zullen heel veel mensen ontslag nemen bij hun onzinbaan. Als je iedereen hetzelfde inkomen geeft en je stelt daar geen voorwaarden aan, dan raken we ontzettend veel bureaucratie kwijt. Inderdaad, de werknemers in die bureaucratie raken dan hun baan kwijt, maar dat scheelt de maatschappij ook weer geld. En dankzij dat basisinkomen kunnen die mensen het werk gaan doen wat ze wél nuttig of leuk vinden. Ze zullen zich wellicht op hun hobby gaan storten en je krijgt er vast wel veel middelmatige kunstenaars en muzikanten voor terug. Maar waarom zou dat slechter zijn dan nu, wanneer al deze mensen heel de dag twitteren en kattenfilmpjes kijken?”
U pleit dus feitelijk voor mínder werkgelegenheid? ,,Zowel linkse als rechtse politici roepen altijd om meer banen. Ze zeggen er nooit bij wat voor banen dan. Wat hebben we aan meer onzinbanen? Als je werkt, draag je een steentje bij aan de maatschappij, zeggen politici. Maar dat is helemaal niet zo. Een enorme groep werknemers draagt helemaal niks bij aan de maatschappij.”
De redactie is benieuwd: wie herkent zich in het verhaal van David Graeber? Wie heeft een ‘bullshit job’, werk dat niks toevoegt aan de maatschappij? Mail je gegevens en baanomschrijving naar ons. We zullen contact opnemen om je ervaringen (al dan niet anoniem) te gebruiken voor een vervolgverhaal.
Zonder dat we het zelf in de gaten hadden, lijkt het alsof we een tovertruc hebben gedaan. Vijf jaar geleden kwam ons boek uit en het werd enthousiast ontvangen. We kregen blije e-mails van lezers, en in online boekwinkels scoorden we iets minder dan vier uit vijf sterren. Het boek kreeg een tweede en een derde druk en toen zagen we iets geks gebeuren: de gemiddelde beoordeling van het boek steeg. Bij de tiende druk hadden we al vier sterren en laatst, toen we op een lome zomerdag weer eens keken, scoorden we (bij de vijfentwintigste druk!) bijna vijf sterren. Voor precies hetzelfde boek! Er is niks aan veranderd! We leerden een belangrijke les, namelijk wat mensen allemaal van je…
Er is nog geen goed verdienmodel voor ‘leefstijl als medicijn’, en dat is het grote probleem van onze zorg. Ben van Ommen @LUMC_Leiden @TNO_Research (Published on March 8, 2018) Nederland telt miljoenen chronische patiënten waaronder één miljoen type 2 diabeten. Volgens onderzoeker Ben van Ommen kan een groot deel van deze patiënten binnenkort stoppen met medicatie om toch te genezen. Huisartsen en apothekers zijn daarbij cruciaal. Ben van Ommen is van huis uit bioloog. Hij bestudeert als hoofdonderzoeker Leefstijl als Medicijn bij onderzoeksinstituut TNO in Zeist al jaren de mechanismen van stofwisselingsziekten. Uit onderzoek blijkt dat diabetesmuizen niet met pillen, maar wel met voeding te genezen zijn. En toen T2D-patiënten een leefstijlprogramma volgden zag Van Ommen een sterke afname van het…
Stel je voor dat je elke dag, al is het maar kort, even stilstaat bij de vraag waarom het vandaag belangrijk is dat jij er bent. Waarom doet het er toe? Welke waarde kom jij vandaag brengen aan de mensen om je heen? In Ogimi (een klein Japans dorpje met het hoogste percentage honderjarigen) is het heel gebruikelijk met elkaar te praten over je ikigai. Op veel plekken fungeert het zelfs als begroeting: als je elkaar tegenkomt, meld je elkaar kort je ikigai. En eerlijk gezegd: wij geloven dat dat helpt. Je leeft langer en nog belangrijker, je leven wordt een stuk leuker! Lees hier het oorspronkelijke artikel Ontdek hier je ikigai aan de hand van vier "simpele" vragen. Ontdek…
Onzekerheid, lage lonen, weinig erkenning, geen investering in ontwikkeling We verdienen met z'n allen te weinig. Dat geldt vooral voor zzp'ers en flexwerkers. Meer zekerheid is nodig. De economie draait als een tierelier en toch profiteren weinigen daarvan. Economen bij De Nederlandsche Bank (DNB), het Centraal Planbureau (CPB) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) trekken aan de bel. De inkomens van zzp'ers en mensen in deeltijd- en flexbanen liggen gemiddeld lager dan de lonen van vaste werknemers. Dat is niet goed voor de economie. Vooral de onderkant van de arbeidsmarkt - waar werknemers vaak tijdelijke contracten krijgen of noodgedwongen zzp'er zijn - profiteert niet van de groei, waardoor de kloof tussen groepen groter wordt. Peter Hein van Mulligen,…
Het consumentengedrag verandert snel en mede door social media vooral fundamenteel. Het is geen geheim meer dat het traditionele push model waarin je als consument producten koopt vanuit advertising volledig op de schop gaat. De macht ligt nu nadrukkelijk bij de consument die alleen nog ontvankelijk is voor echt betrouwbare informatie. En juist vanwege deze betrouwbaarheid speelt het sociale netwerk een belangrijke rol. Zou het niet zo zijn dat juist de sociale component de basis vormt voor nieuwe retail concepten? En wat betekenen deze ontwikkeling en waar ligt dan de toekomst voor “effectieve” productmarketing? Ik denk dat de toekomst ligt in een nieuwe vorm van retailing die niet meer opereert vanuit het traditionele schap maar juist via persoonlijke aanbevelingen. Marketeers…
Meer vrouwen is beter Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) lieten groepen vrijwilligers moeilijke problemen oplossen. De groepen die het best scoorden, hadden drie dingen gemeen: de groepsleden vertoonden meer empathie voor elkaar, gunden elkaar allemaal ongeveer evenveel tijd én bevatten meer vrouwen dan de minder succesvolle groepen. Of dat nu was omdat vrouwen empathischer zijn dan mannen of omdat ze een ander perspectief boden, weten we niet. Wel duidelijk is dat sociale verbondenheid essentieel is om tot succes te komen. De beste groepen hadden geen leden met een uitzonderlijk hoog IQ en hadden als groep ook niet de hoogste totale IQ’s. Ze scoorden omdat de leden elkaar lieten scoren. Superkippen We dachten lang dat je succes bereikt…
Werknemers die eerder stoppen met werken, gaan eerder dood. Een nieuwe studie van Maria Fitzpatrick van de Amerikaanse Cornell University en Timothy Moore van de University van Melbourne toont dit opnieuw aan. We wisten al dat werknemers financieel beter uit zijn als ze later met pensioen gaan. Maar ook op gezondheidsgebied blijkt er een wereld te winnen voor de volhouders. In 2010 schreven de Nederlandse economen Sweder van Wijnbergen en Kees Klinkhamer al dat vervroegde uittreders vaak eerder doodgaan. Ook wetenschappers van de Universiteit van Zürich ontdekten dat arbeiders die op relatief jonge leeftijd stopten met werken een hogere kans hebben om te overlijden voor hun 67ste. Het net gepubliceerde onderzoek van Fitzpatrick en Moore laat zien dat veel Amerikanen…
Vier dagen werken, vijf betaald krijgen: werkt dat ook in Nederland? Het Nieuw-Zeelandse bedrijf Perpetual Guardian werd begin 2018 wereldnieuws. Voor hetzelfde loon mochten werknemers vier dagen werken in plaats van vijf. Een jaar later wil het bedrijf niet meer anders. Zou een vierdaagse werkweek ook iets zijn voor Nederlandse bedrijven? Hike One in Amsterdam ziet er wel wat in. Geregeld komen er bedrijfsdelegaties over de vloer bij Perpetual Guardian, nieuwsgierig naar de aanpak van de vermogensbeheerder. ,,Later deze week komt er een groep uit Duitsland langs’’, vertelt CEO Andrew Barnes aan de telefoon. ,,Ik denk dat we wel benaderd zijn door duizend bedrijven van over de hele wereld. Kleine bedrijven, maar ook de grote multinationals. Uit 54 landen, hebben we laatst…
Vrouwen krijgen, vooral op latere leeftijd, voor hetzelfde werk gemiddeld minder betaald dan hun mannelijke collega’s, en geven minder vaak leiding. ‘Seksediscriminatie’ en ‘glazen plafond’ luiden de eenvoudige oorzaken, maar dat is niet het hele verhaal. Vrouwen tot 36 jaar verdienen gemiddeld 1.400 euro bruto per jaar minder dan mannen; 4 procent. Boven de 35 groeit het verschil naar ruim 3.600 euro, een salarisachterstand van 8 procent. Dat blijkt uit het recentste Nationaal Salaris Onderzoek van Nyenrode en Intermediair. En dit verbetert niet. Vergeleken met 2015 was in 2017 het salaris van 58 procent van de mannen en 48 procent van de vrouwen gestegen. Een salarisdaling was te zien bij 35 procent van de mannen en 42 procent van de vrouwen.…
Een wereldprimeur bij de vestiging van multinational ABB in Ede. Daar staan sinds gisteren drie robots aan de lopende band die samen één product maken. Tweearmige robots die samenwerken en elkaar seintjes geven aan de lopende band. Dat is wereldwijd nog nooit vertoond, aldus directrice Hielkje Reindersma. Voor de zekerheid hadden ze het nog even nagekeken. ABB, een Zweeds-Zwitserse multinational met ruim 130.000 werknemers over heel de wereld, heeft in Ede een vestiging waar onder meer hollewanddozen gemaakt worden. Dit zijn de dozen die achter een stopcontact verstopt zitten in de wand. Bij de oude werkwijze stond er één robot bij elke productielijn. Die robot verrichtte een handeling, waarna het product op de andere lijn werd gezet voor een nieuwe…
