Het barst van de ‘onzinbanen’. Tenminste dat vindt de Amerikaanse hoogleraar antropologie David Graeber (57). Zijn remedie: meteen afschaffen die bullshit jobs. ,,Ga iets écht leuks doen met je tijd.’’
Wat doet Peter ‘van de elfde’ nu eigenlijk heel de dag? En Maria…? David Graeber, hoogleraar antropologie op de London School of Economics, heeft eerlijk gezegd geen flauw idee. En het zou hem niets verbazen als het tweetal het zelf ook niet weet.
Waarschijnlijk zou ook niemand Peter en Maria missen als ze niet op het werk zouden verschijnen. Daar kunnen ze zelf overigens niets aan doen: hier is heel de samenleving verantwoordelijk voor. Nadat automatisering de mens veel van het werk uit handen nam, hebben we volgens Graeber met zijn allen besloten om die ‘onzinbanen’ te scheppen.
Ga maar na: financiële dienstverlening, telemarketing, ondernemingsrecht, onderwijs- en zorgadministratie, personeelszaken en public relations. Zouden we in opstand komen als deze banen zouden verdwijnen? Echt niet. Het is veel waarschijnlijker dat we het niet eens zouden doorhebben. Maar een staking van vuilnisophalers, kinderopvang, onderwijzers, schoonmakers en verplegend personeel is heel andere koek. Die zou het dagelijks leven totaal ontwrichten.
Het essay On the Phenomenon of Bullshit Jobs van Graeber sloeg vijf jaar geleden in als een bom. Ook omdat de Amerikaanse hoogleraar met ontnuchterende cijfers op de proppen kwam: het aantal werknemers in management, administratie, sales en dienstverlening is in de Verenigde Staten tussen 1910 en 2000 namelijk verdrievoudigd. Van een kwart naar maar liefst driekwart (!) van de beroepsbevolking.
Graeber werd na zijn essay bedolven onder de reacties. Vooral van mensen die zo’n onzinbaan hadden en wilden delen ‘hoe vreselijk ze hun werk vonden’. Hij bundelde de getuigenissen in het boek Bullshit Jobs (2018), waarin hij ook de opkomst en de herkomst van de onzinbanen probeert te duiden en er een oplossing voor verzint.
Hoe zijn de eerste reacties?
,,Mensen herkennen zichzelf in de verhalen. Het is een vreemd automatisme dat bedrijven graag groeien en het belangrijk vinden om veel werknemers te hebben, zonder echt werk voor al die mensen te hebben. Veel mensen kunnen hun werk in twee uur op een dag doen en ook vanuit huis. Dat wordt niet geaccepteerd. Je leidinggevende wil je zien, ook al zit je heel de dag kattenfilmpjes te kijken en Facebook te verversen. Bazen hebben het idee dat ze jouw tijd hebben gekocht. Als jij jouw werk in twee uur af hebt, vinden ze dat ze recht hebben op die overige zes uur. Ook al hebben ze geen werk voor je. Dan moet je maar iets verzinnen.”
In het boek besteedt u veel tijd aan het definiëren van een ‘onzinbaan’. Essentieel is, zo stelt u, dat de werknemer zijn werk onzin moet vinden.
,,Ja, het is niet aan mij om per baan te bepalen wat de toegevoegde waarde is. Er zijn genoeg mensen die mijn baan ook onzin vinden. Het gaat erom wat de werknemer vindt en die ziet heel vaak dat hij of zij echt niks toevoegt aan de maatschappij. Bij jullie in Nederland vindt 40 procent van de werknemers hun werk zinloos (onderzoek van Schouten & Nelissen onder 1900 werknemers in 2017, red.). En daar krijg je heel ongelukkige mensen van.”
Waarom blijven we dit soort onzinbanen verzinnen en blijven mensen de banen aannemen als ze het vreselijk vinden?
,,Het is cultureel bepaald. In de christelijke wereld geldt het idee dat de mens moest lijden. Na het verstoten van Adam en Eva uit het paradijs moesten ze in het zweet des aanschijns werken. Daarnaast was het vroeger zo dat een jongeling in de leer ging, een vak en discipline aanleerde en daarna op eigen benen mocht staan. Werken voor een baas was een manier om volwassen te worden, inmiddels zijn we blijven hangen in die fase. We mogen alleen nog voor een baas werken en in de spaarzame tijd die we vrij hebben, kunnen we nog wat leuke gadgets kopen.”
U schrijft dat u liever geen oplossing geeft, omdat iedereen dan alleen nog over de haalbaarheid van uw oplossing praat en niet meer over het probleem. Toch pleit u voor het basisinkomen als ideale oplossing. ,,Als er een basisinkomen is, zullen heel veel mensen ontslag nemen bij hun onzinbaan. Als je iedereen hetzelfde inkomen geeft en je stelt daar geen voorwaarden aan, dan raken we ontzettend veel bureaucratie kwijt. Inderdaad, de werknemers in die bureaucratie raken dan hun baan kwijt, maar dat scheelt de maatschappij ook weer geld. En dankzij dat basisinkomen kunnen die mensen het werk gaan doen wat ze wél nuttig of leuk vinden. Ze zullen zich wellicht op hun hobby gaan storten en je krijgt er vast wel veel middelmatige kunstenaars en muzikanten voor terug. Maar waarom zou dat slechter zijn dan nu, wanneer al deze mensen heel de dag twitteren en kattenfilmpjes kijken?”
U pleit dus feitelijk voor mínder werkgelegenheid? ,,Zowel linkse als rechtse politici roepen altijd om meer banen. Ze zeggen er nooit bij wat voor banen dan. Wat hebben we aan meer onzinbanen? Als je werkt, draag je een steentje bij aan de maatschappij, zeggen politici. Maar dat is helemaal niet zo. Een enorme groep werknemers draagt helemaal niks bij aan de maatschappij.”
De redactie is benieuwd: wie herkent zich in het verhaal van David Graeber? Wie heeft een ‘bullshit job’, werk dat niks toevoegt aan de maatschappij? Mail je gegevens en baanomschrijving naar ons. We zullen contact opnemen om je ervaringen (al dan niet anoniem) te gebruiken voor een vervolgverhaal.
Nooit kun je eens rustig je werk doen. Om de haverklap krijg je van de baas te horen dat het 'anders moet'. Richard Engelfriet helpt je uit de brand en scheidt de zin van de onzin. Henk werkt bij een middelgroot it-bedrijf. Tijdens zijn functioneringsgesprek krijgt hij van zijn baas te horen dat hij wat vaker 'uit zijn comfortzone' moet komen. Maar wat moet Henk met dat advies? Arme man. Hij functioneert niet echt lekker en moet nu ook nog uit zijn comfortzone komen. Zijn baas zegt dat buiten de comfortzone the magic happens. En hij is niet de enige die dat zegt. Je hoort dezelfde boodschap bij talloze trainingsbureaus en coaches. Maar klopt het ook? Absoluut niet. Hier…
Een toenemend aantal werkenden bouwt zelf pensioen op, omdat ze voor zichzelf werken of omdat de pensioenregeling van de werkgever non-existent of karig is. In theorie is het simpel om zelf pensioen op te bouwen, maar de overheid doet er alles aan om het ingewikkeld en onaantrekkelijk te maken. Het principe werkt als volgt. Je legt elke maand, jaar of wanneer het je maar uitkomt geld in op een geblokkeerde lijfrente- of pensioenrekening. Deze inleg is aftrekbaar van je inkomen. Het ingelegde geld wordt gespaard of – bij voorkeur – belegd. Als je stopt met werken, zet je het opgebouwde tegoed bij een bank of verzekeraar om in uitkeringen. Dat is dan je pensioen. Maar je mag niet onbeperkt geld…
Diekstra stuit in China op het begrip wu wei, en begrijpt meteen dat dit een vol en druk hoofd enorm helpt.Uit de krant van 29 januari 2019 Tijdens een koffiepauze in een cursus die ik in China gaf, had ik onlangs een opmerkelijk gesprek met een van de deelnemers, een professor in de filosofie van de Tao aan de universiteit van Chongqing. Op een gegeven moment hadden we het over iemand die we beiden kennen van een eerdere cursus. Maar we konden niet zo gauw op diens naam komen. ,,Oké, laat maar", heb ik op een gegeven moment gezegd en ben opgestaan om nog tweede koppen koffie te halen. Maar ik was nog niet weg of ik wist het en draaide…
De Amerikaanse journalist Martin R. Schneider wisselde bij wijze van experiment stiekem van e-mail met zijn vrouwelijke collega Nicole Pieri. Hij geloofde zijn ogen niet toen hij zag wat er allemaal in zijn mailbox kwam als hij anderen iets voorstelde of vroeg. ,,Het was alsof ik in de hel was beland. Alles wat ik zei of voorstelde, werd in twijfel getrokken. Cliënten waar ik nooit last mee had gehad, waren opeens neerbuigend. Eentje vroeg zelfs of ik nog single was.'' Nicole had daarentegen 'de makkelijkste week van haar carrière', want iedereen respecteerde haar zonder dat ze dat moest afdwingen. Lees hier het oorspronkelijke artikel Als man sta je daar niet bij stil. Je denkt dat men hetzelfde reageert, of het…
‘Ondernemen op hakken’ is een avond waarbij wij ambitieuze vrouwen met elkaar in contact brengen met als doel: nieuwe inzichten en inspiratie, nuttige en lucratieve samenwerkingsverbanden en een grotere bekendheid met elkaars bedrijf en werkzaamheden. De avond wordt gevuld met gastspreker Erik Noteboom, waarna 5 onderneemsters een gouden tip delen en vervolgens volgt er een korte presentatie over Beyuna. Aanvullend wordt er onder het genot van een hapje en een drankje weer gezellig genetwerkt. Het streven van ‘Ondernemen op hakken’ is om zelfstandig vrouwelijk ondernemerschap te stimuleren en te ondersteunen. Wij nodigen vrouwen die een eigen onderneming of een uitdagende baan hebben, dan ook van harte uit om deel te nemen aan deze inspirerende avond. Onze gastspreker: Erik Noteboom Erik…
Het Wood Wide Web: Handelen zit diep geworteld Onder de grond helpen bomen en schimmels elkaar in een Wood Wide Web, vertelde internetpionier Marleen Stikker zondagavond in het tv-programma Zomergasten. Een wat??? ,,De acacia's waarschuwen elkaar voor giraffen'', legt een boomdeskundige verder uit. Het was voor duizenden tv-kijkers iets waar ze tot zondagavond nog nooit van gehoord hadden: een ondergronds netwerk van schimmels, een Wood Wide Web. Het was ook goed nieuws, want als bomen en schimmels elkaar helpen en de natuur dus altruïstisch (onzelfzuchtig) is, kunnen we er misschien wel op vertrouwen dat de mens dat ook is, stelde Zomergast Marleen Stikker. Er werd tot ver na het einde van het tv-programma over doorgepraat op sociale media en…
Werknemers die eerder stoppen met werken, gaan eerder dood. Een nieuwe studie van Maria Fitzpatrick van de Amerikaanse Cornell University en Timothy Moore van de University van Melbourne toont dit opnieuw aan. We wisten al dat werknemers financieel beter uit zijn als ze later met pensioen gaan. Maar ook op gezondheidsgebied blijkt er een wereld te winnen voor de volhouders. In 2010 schreven de Nederlandse economen Sweder van Wijnbergen en Kees Klinkhamer al dat vervroegde uittreders vaak eerder doodgaan. Ook wetenschappers van de Universiteit van Zürich ontdekten dat arbeiders die op relatief jonge leeftijd stopten met werken een hogere kans hebben om te overlijden voor hun 67ste. Het net gepubliceerde onderzoek van Fitzpatrick en Moore laat zien dat veel Amerikanen…
Let eens op: Hoe snel komt het onderwerp ‘werk’ aan bod als je op een feestje bent of als je een nieuw persoon ontmoet? Je geeft je functie en het bedrijf waar je werkt aan en mensen vinden het maar wat interessant. Wat is eigenlijk de reden dat mensen werken? Natuurlijk, de rekeningen moeten worden betaald en het is fijn om niet wakker te liggen over financiële zaken, alleen ben ik ervan overtuigd dat het om meer gaat dan dat. Mensen zijn kuddedieren die ergens bij willen horen en een bijdrage willen leveren en dat in een omgeving waar ze zich prettig voelen. Hoe vaak ik in mijn vakgebied niet hoor dat mensen een carrièreswitch willen of aangeven dat ze…
Duimendraaien Raak niet gefrustreerd als je morgen maar weinig werk verzet. Uit onderzoek blijkt dat januari de minst productieve maand van het jaar is, en vrijdag de minst productieve dag van de week. Dat wordt morgen een dagje duimendraaien dus. Hoewel er veel onderzoek gedaan is naar de productiviteit van werknemers, doen bedrijven opvallend weinig met de resultaten. Waarom sturen bazen hun werknemers morgen niet lekker na de lunch naar huis? Op voorwaarde dat ze die uurtjes op een productiever moment weer inhalen natuurlijk. Een maandagochtend in oktober is zo'n moment, zo blijkt uit onderzoek van Redbooth. Onderzoekers van het Amerikaanse softwarebedrijf volgden twee jaar lang honderdduizenden werknemers om hun productiviteit te meten. Ze ontdekten dat werknemers steeds trager worden…
