Het barst van de ‘onzinbanen’. Tenminste dat vindt de Amerikaanse hoogleraar antropologie David Graeber (57). Zijn remedie: meteen afschaffen die bullshit jobs. ,,Ga iets écht leuks doen met je tijd.’’
Wat doet Peter ‘van de elfde’ nu eigenlijk heel de dag? En Maria…? David Graeber, hoogleraar antropologie op de London School of Economics, heeft eerlijk gezegd geen flauw idee. En het zou hem niets verbazen als het tweetal het zelf ook niet weet.
Waarschijnlijk zou ook niemand Peter en Maria missen als ze niet op het werk zouden verschijnen. Daar kunnen ze zelf overigens niets aan doen: hier is heel de samenleving verantwoordelijk voor. Nadat automatisering de mens veel van het werk uit handen nam, hebben we volgens Graeber met zijn allen besloten om die ‘onzinbanen’ te scheppen.
Ga maar na: financiële dienstverlening, telemarketing, ondernemingsrecht, onderwijs- en zorgadministratie, personeelszaken en public relations. Zouden we in opstand komen als deze banen zouden verdwijnen? Echt niet. Het is veel waarschijnlijker dat we het niet eens zouden doorhebben. Maar een staking van vuilnisophalers, kinderopvang, onderwijzers, schoonmakers en verplegend personeel is heel andere koek. Die zou het dagelijks leven totaal ontwrichten.
Het essay On the Phenomenon of Bullshit Jobs van Graeber sloeg vijf jaar geleden in als een bom. Ook omdat de Amerikaanse hoogleraar met ontnuchterende cijfers op de proppen kwam: het aantal werknemers in management, administratie, sales en dienstverlening is in de Verenigde Staten tussen 1910 en 2000 namelijk verdrievoudigd. Van een kwart naar maar liefst driekwart (!) van de beroepsbevolking.
Graeber werd na zijn essay bedolven onder de reacties. Vooral van mensen die zo’n onzinbaan hadden en wilden delen ‘hoe vreselijk ze hun werk vonden’. Hij bundelde de getuigenissen in het boek Bullshit Jobs (2018), waarin hij ook de opkomst en de herkomst van de onzinbanen probeert te duiden en er een oplossing voor verzint.
Hoe zijn de eerste reacties?
,,Mensen herkennen zichzelf in de verhalen. Het is een vreemd automatisme dat bedrijven graag groeien en het belangrijk vinden om veel werknemers te hebben, zonder echt werk voor al die mensen te hebben. Veel mensen kunnen hun werk in twee uur op een dag doen en ook vanuit huis. Dat wordt niet geaccepteerd. Je leidinggevende wil je zien, ook al zit je heel de dag kattenfilmpjes te kijken en Facebook te verversen. Bazen hebben het idee dat ze jouw tijd hebben gekocht. Als jij jouw werk in twee uur af hebt, vinden ze dat ze recht hebben op die overige zes uur. Ook al hebben ze geen werk voor je. Dan moet je maar iets verzinnen.”
In het boek besteedt u veel tijd aan het definiëren van een ‘onzinbaan’. Essentieel is, zo stelt u, dat de werknemer zijn werk onzin moet vinden.
,,Ja, het is niet aan mij om per baan te bepalen wat de toegevoegde waarde is. Er zijn genoeg mensen die mijn baan ook onzin vinden. Het gaat erom wat de werknemer vindt en die ziet heel vaak dat hij of zij echt niks toevoegt aan de maatschappij. Bij jullie in Nederland vindt 40 procent van de werknemers hun werk zinloos (onderzoek van Schouten & Nelissen onder 1900 werknemers in 2017, red.). En daar krijg je heel ongelukkige mensen van.”
Waarom blijven we dit soort onzinbanen verzinnen en blijven mensen de banen aannemen als ze het vreselijk vinden?
,,Het is cultureel bepaald. In de christelijke wereld geldt het idee dat de mens moest lijden. Na het verstoten van Adam en Eva uit het paradijs moesten ze in het zweet des aanschijns werken. Daarnaast was het vroeger zo dat een jongeling in de leer ging, een vak en discipline aanleerde en daarna op eigen benen mocht staan. Werken voor een baas was een manier om volwassen te worden, inmiddels zijn we blijven hangen in die fase. We mogen alleen nog voor een baas werken en in de spaarzame tijd die we vrij hebben, kunnen we nog wat leuke gadgets kopen.”
U schrijft dat u liever geen oplossing geeft, omdat iedereen dan alleen nog over de haalbaarheid van uw oplossing praat en niet meer over het probleem. Toch pleit u voor het basisinkomen als ideale oplossing. ,,Als er een basisinkomen is, zullen heel veel mensen ontslag nemen bij hun onzinbaan. Als je iedereen hetzelfde inkomen geeft en je stelt daar geen voorwaarden aan, dan raken we ontzettend veel bureaucratie kwijt. Inderdaad, de werknemers in die bureaucratie raken dan hun baan kwijt, maar dat scheelt de maatschappij ook weer geld. En dankzij dat basisinkomen kunnen die mensen het werk gaan doen wat ze wél nuttig of leuk vinden. Ze zullen zich wellicht op hun hobby gaan storten en je krijgt er vast wel veel middelmatige kunstenaars en muzikanten voor terug. Maar waarom zou dat slechter zijn dan nu, wanneer al deze mensen heel de dag twitteren en kattenfilmpjes kijken?”
U pleit dus feitelijk voor mínder werkgelegenheid? ,,Zowel linkse als rechtse politici roepen altijd om meer banen. Ze zeggen er nooit bij wat voor banen dan. Wat hebben we aan meer onzinbanen? Als je werkt, draag je een steentje bij aan de maatschappij, zeggen politici. Maar dat is helemaal niet zo. Een enorme groep werknemers draagt helemaal niks bij aan de maatschappij.”
De redactie is benieuwd: wie herkent zich in het verhaal van David Graeber? Wie heeft een ‘bullshit job’, werk dat niks toevoegt aan de maatschappij? Mail je gegevens en baanomschrijving naar ons. We zullen contact opnemen om je ervaringen (al dan niet anoniem) te gebruiken voor een vervolgverhaal.
Nooit kun je eens rustig je werk doen. Om de haverklap krijg je van de baas te horen dat het 'anders moet'. Richard Engelfriet helpt je uit de brand en scheidt de zin van de onzin. Henk werkt bij een middelgroot it-bedrijf. Tijdens zijn functioneringsgesprek krijgt hij van zijn baas te horen dat hij wat vaker 'uit zijn comfortzone' moet komen. Maar wat moet Henk met dat advies? Arme man. Hij functioneert niet echt lekker en moet nu ook nog uit zijn comfortzone komen. Zijn baas zegt dat buiten de comfortzone the magic happens. En hij is niet de enige die dat zegt. Je hoort dezelfde boodschap bij talloze trainingsbureaus en coaches. Maar klopt het ook? Absoluut niet. Hier…
Vrouwen krijgen, vooral op latere leeftijd, voor hetzelfde werk gemiddeld minder betaald dan hun mannelijke collega’s, en geven minder vaak leiding. ‘Seksediscriminatie’ en ‘glazen plafond’ luiden de eenvoudige oorzaken, maar dat is niet het hele verhaal. Vrouwen tot 36 jaar verdienen gemiddeld 1.400 euro bruto per jaar minder dan mannen; 4 procent. Boven de 35 groeit het verschil naar ruim 3.600 euro, een salarisachterstand van 8 procent. Dat blijkt uit het recentste Nationaal Salaris Onderzoek van Nyenrode en Intermediair. En dit verbetert niet. Vergeleken met 2015 was in 2017 het salaris van 58 procent van de mannen en 48 procent van de vrouwen gestegen. Een salarisdaling was te zien bij 35 procent van de mannen en 42 procent van de vrouwen.…
Stel je voor dat je elke dag, al is het maar kort, even stilstaat bij de vraag waarom het vandaag belangrijk is dat jij er bent. Waarom doet het er toe? Welke waarde kom jij vandaag brengen aan de mensen om je heen? In Ogimi (een klein Japans dorpje met het hoogste percentage honderjarigen) is het heel gebruikelijk met elkaar te praten over je ikigai. Op veel plekken fungeert het zelfs als begroeting: als je elkaar tegenkomt, meld je elkaar kort je ikigai. En eerlijk gezegd: wij geloven dat dat helpt. Je leeft langer en nog belangrijker, je leven wordt een stuk leuker! Lees hier het oorspronkelijke artikel Ontdek hier je ikigai aan de hand van vier "simpele" vragen. Ontdek…
Duimendraaien Raak niet gefrustreerd als je morgen maar weinig werk verzet. Uit onderzoek blijkt dat januari de minst productieve maand van het jaar is, en vrijdag de minst productieve dag van de week. Dat wordt morgen een dagje duimendraaien dus. Hoewel er veel onderzoek gedaan is naar de productiviteit van werknemers, doen bedrijven opvallend weinig met de resultaten. Waarom sturen bazen hun werknemers morgen niet lekker na de lunch naar huis? Op voorwaarde dat ze die uurtjes op een productiever moment weer inhalen natuurlijk. Een maandagochtend in oktober is zo'n moment, zo blijkt uit onderzoek van Redbooth. Onderzoekers van het Amerikaanse softwarebedrijf volgden twee jaar lang honderdduizenden werknemers om hun productiviteit te meten. Ze ontdekten dat werknemers steeds trager worden…
Let eens op: Hoe snel komt het onderwerp ‘werk’ aan bod als je op een feestje bent of als je een nieuw persoon ontmoet? Je geeft je functie en het bedrijf waar je werkt aan en mensen vinden het maar wat interessant. Wat is eigenlijk de reden dat mensen werken? Natuurlijk, de rekeningen moeten worden betaald en het is fijn om niet wakker te liggen over financiële zaken, alleen ben ik ervan overtuigd dat het om meer gaat dan dat. Mensen zijn kuddedieren die ergens bij willen horen en een bijdrage willen leveren en dat in een omgeving waar ze zich prettig voelen. Hoe vaak ik in mijn vakgebied niet hoor dat mensen een carrièreswitch willen of aangeven dat ze…
Moederschap en carrière gaan prima samen Belle Derks (37) is een van de jongste vrouwelijke hoogleraren van Nederland. Ze wil meer vrouwen in de top, te beginnen aan de universiteit. Moederschap en carrière gaan prima samen. In deeltijd is het hoogste niet haalbaar? 'Dat vind ik kortzichtig.' In de jaren van de economische crisis is de emancipatie in de versukkeling geraakt. Aan het thuisfront, maar vooral op de werkvloer. Vrouwen verdienen nog altijd minder en klimmen minder snel op naar hogere functies. Het is tijd om aan de onderhandelingstafel van informateur Edith Schippers slagen te maken, zegt de jonge hoogleraar Belle Derks. Derks maakte zich de afgelopen maanden met demissionair minister Jet Bussemaker (OCW) sterk voor meer vrouwen in de…
De Amerikaanse journalist Martin R. Schneider wisselde bij wijze van experiment stiekem van e-mail met zijn vrouwelijke collega Nicole Pieri. Hij geloofde zijn ogen niet toen hij zag wat er allemaal in zijn mailbox kwam als hij anderen iets voorstelde of vroeg. ,,Het was alsof ik in de hel was beland. Alles wat ik zei of voorstelde, werd in twijfel getrokken. Cliënten waar ik nooit last mee had gehad, waren opeens neerbuigend. Eentje vroeg zelfs of ik nog single was.'' Nicole had daarentegen 'de makkelijkste week van haar carrière', want iedereen respecteerde haar zonder dat ze dat moest afdwingen. Lees hier het oorspronkelijke artikel Als man sta je daar niet bij stil. Je denkt dat men hetzelfde reageert, of het…
Je hebt een vaste baan gevonden. Of zelfs een vast contract gescoord. Geldcoach Renée Lamboo weet niet of ze je moet feliciteren of condoleren. Een vriend belde me onlangs op. Na lang freelancen had hij eindelijk een vaste baan gevonden. Eentje met een heus 36 urencontract. ‘En dus eens in de twee weken een dag vrij’, vertelde hij hysterisch blij. Zijn stem sloeg er af en toe van over. Ik feliciteerde hem. Drie maanden later belden we weer. Ik hoorde een totaal andere man. Een ingedutte man. Moe ook! Die baan in loondienst bracht hem toch niet helemaal wat hij had gehoopt. Hij voelde zich opgesloten, ongeïnspireerd en ergerde zich aan zijn collega’s. Hij vond het zwaar om 8,5 uur…
