Het barst van de ‘onzinbanen’. Tenminste dat vindt de Amerikaanse hoogleraar antropologie David Graeber (57). Zijn remedie: meteen afschaffen die bullshit jobs. ,,Ga iets écht leuks doen met je tijd.’’
Wat doet Peter ‘van de elfde’ nu eigenlijk heel de dag? En Maria…? David Graeber, hoogleraar antropologie op de London School of Economics, heeft eerlijk gezegd geen flauw idee. En het zou hem niets verbazen als het tweetal het zelf ook niet weet.
Waarschijnlijk zou ook niemand Peter en Maria missen als ze niet op het werk zouden verschijnen. Daar kunnen ze zelf overigens niets aan doen: hier is heel de samenleving verantwoordelijk voor. Nadat automatisering de mens veel van het werk uit handen nam, hebben we volgens Graeber met zijn allen besloten om die ‘onzinbanen’ te scheppen.
Ga maar na: financiële dienstverlening, telemarketing, ondernemingsrecht, onderwijs- en zorgadministratie, personeelszaken en public relations. Zouden we in opstand komen als deze banen zouden verdwijnen? Echt niet. Het is veel waarschijnlijker dat we het niet eens zouden doorhebben. Maar een staking van vuilnisophalers, kinderopvang, onderwijzers, schoonmakers en verplegend personeel is heel andere koek. Die zou het dagelijks leven totaal ontwrichten.
Het essay On the Phenomenon of Bullshit Jobs van Graeber sloeg vijf jaar geleden in als een bom. Ook omdat de Amerikaanse hoogleraar met ontnuchterende cijfers op de proppen kwam: het aantal werknemers in management, administratie, sales en dienstverlening is in de Verenigde Staten tussen 1910 en 2000 namelijk verdrievoudigd. Van een kwart naar maar liefst driekwart (!) van de beroepsbevolking.
Graeber werd na zijn essay bedolven onder de reacties. Vooral van mensen die zo’n onzinbaan hadden en wilden delen ‘hoe vreselijk ze hun werk vonden’. Hij bundelde de getuigenissen in het boek Bullshit Jobs (2018), waarin hij ook de opkomst en de herkomst van de onzinbanen probeert te duiden en er een oplossing voor verzint.
Hoe zijn de eerste reacties?
,,Mensen herkennen zichzelf in de verhalen. Het is een vreemd automatisme dat bedrijven graag groeien en het belangrijk vinden om veel werknemers te hebben, zonder echt werk voor al die mensen te hebben. Veel mensen kunnen hun werk in twee uur op een dag doen en ook vanuit huis. Dat wordt niet geaccepteerd. Je leidinggevende wil je zien, ook al zit je heel de dag kattenfilmpjes te kijken en Facebook te verversen. Bazen hebben het idee dat ze jouw tijd hebben gekocht. Als jij jouw werk in twee uur af hebt, vinden ze dat ze recht hebben op die overige zes uur. Ook al hebben ze geen werk voor je. Dan moet je maar iets verzinnen.”
In het boek besteedt u veel tijd aan het definiëren van een ‘onzinbaan’. Essentieel is, zo stelt u, dat de werknemer zijn werk onzin moet vinden.
,,Ja, het is niet aan mij om per baan te bepalen wat de toegevoegde waarde is. Er zijn genoeg mensen die mijn baan ook onzin vinden. Het gaat erom wat de werknemer vindt en die ziet heel vaak dat hij of zij echt niks toevoegt aan de maatschappij. Bij jullie in Nederland vindt 40 procent van de werknemers hun werk zinloos (onderzoek van Schouten & Nelissen onder 1900 werknemers in 2017, red.). En daar krijg je heel ongelukkige mensen van.”
Waarom blijven we dit soort onzinbanen verzinnen en blijven mensen de banen aannemen als ze het vreselijk vinden?
,,Het is cultureel bepaald. In de christelijke wereld geldt het idee dat de mens moest lijden. Na het verstoten van Adam en Eva uit het paradijs moesten ze in het zweet des aanschijns werken. Daarnaast was het vroeger zo dat een jongeling in de leer ging, een vak en discipline aanleerde en daarna op eigen benen mocht staan. Werken voor een baas was een manier om volwassen te worden, inmiddels zijn we blijven hangen in die fase. We mogen alleen nog voor een baas werken en in de spaarzame tijd die we vrij hebben, kunnen we nog wat leuke gadgets kopen.”
U schrijft dat u liever geen oplossing geeft, omdat iedereen dan alleen nog over de haalbaarheid van uw oplossing praat en niet meer over het probleem. Toch pleit u voor het basisinkomen als ideale oplossing. ,,Als er een basisinkomen is, zullen heel veel mensen ontslag nemen bij hun onzinbaan. Als je iedereen hetzelfde inkomen geeft en je stelt daar geen voorwaarden aan, dan raken we ontzettend veel bureaucratie kwijt. Inderdaad, de werknemers in die bureaucratie raken dan hun baan kwijt, maar dat scheelt de maatschappij ook weer geld. En dankzij dat basisinkomen kunnen die mensen het werk gaan doen wat ze wél nuttig of leuk vinden. Ze zullen zich wellicht op hun hobby gaan storten en je krijgt er vast wel veel middelmatige kunstenaars en muzikanten voor terug. Maar waarom zou dat slechter zijn dan nu, wanneer al deze mensen heel de dag twitteren en kattenfilmpjes kijken?”
U pleit dus feitelijk voor mínder werkgelegenheid? ,,Zowel linkse als rechtse politici roepen altijd om meer banen. Ze zeggen er nooit bij wat voor banen dan. Wat hebben we aan meer onzinbanen? Als je werkt, draag je een steentje bij aan de maatschappij, zeggen politici. Maar dat is helemaal niet zo. Een enorme groep werknemers draagt helemaal niks bij aan de maatschappij.”
De redactie is benieuwd: wie herkent zich in het verhaal van David Graeber? Wie heeft een ‘bullshit job’, werk dat niks toevoegt aan de maatschappij? Mail je gegevens en baanomschrijving naar ons. We zullen contact opnemen om je ervaringen (al dan niet anoniem) te gebruiken voor een vervolgverhaal.
Stel, je ligt op je sterfbed. Misschien niet de gezelligste openingszin, maar we zijn meteen waar we wezen moeten. Je ligt op je sterfbed en kijkt terug op een lang leven. Waar heb je dan spijt van? De Australische verpleegkundige Bronnie Ware vroeg het jarenlang aan veel van haar patiënten. Na een tijdje begon ze te ontdekken dat die mensen allemaal, ongeacht hun achtergrond of levensloop, van dezelfde vijf dingen spijt hadden. Lees hier het oorspronkelijke artikel Wie is de baas in jouw leven? Wees eerlijk. Ben jij dat zelf? Of is het je baas? Of je sociale omgeving? Doe jij wat je leuk vindt? Of heb je straks ook spijt? En dan is het te laat! Neem het heft…
Werkgevers leren niets van burn-outs bij hun personeel. De schuld wordt vaak bij de zieke gelegd, terwijl op de werkvloer alles bij hetzelfde blijft. Dat zeggen deskundigen na een onderzoek over re-integratie. 56 procent van de werknemers die na een burn-out terugkeerden op de werkvloer, gaf aan dat de leidinggevende geen zaken heeft aangepast om een terugval te voorkomen. Bijna een derde heeft er niet of nauwelijks met zijn baas over gesproken. Dat blijkt uit een onderzoek van Zilveren Kruis, uitgevoerd door Kantar Public, dat vandaag naar buiten komt. Aan het onderzoek namen 533 werknemers deel die na een burn-out weer aan de slag gingen. Lees hier het volledige artikel. Een op de zeven werkende Nederlanders heeft last van burn-outklachten als oververmoeidheid en emotionele…
Het Wood Wide Web: Handelen zit diep geworteld Onder de grond helpen bomen en schimmels elkaar in een Wood Wide Web, vertelde internetpionier Marleen Stikker zondagavond in het tv-programma Zomergasten. Een wat??? ,,De acacia's waarschuwen elkaar voor giraffen'', legt een boomdeskundige verder uit. Het was voor duizenden tv-kijkers iets waar ze tot zondagavond nog nooit van gehoord hadden: een ondergronds netwerk van schimmels, een Wood Wide Web. Het was ook goed nieuws, want als bomen en schimmels elkaar helpen en de natuur dus altruïstisch (onzelfzuchtig) is, kunnen we er misschien wel op vertrouwen dat de mens dat ook is, stelde Zomergast Marleen Stikker. Er werd tot ver na het einde van het tv-programma over doorgepraat op sociale media en…
Naast het klimaat is er het gigaprobleem hoe het groeiend aantal mensen zonder vast werk in de toekomst een fatsoenlijk inkomen krijgt en een gevoel van eigenwaarde kan behouden. Er zal een deltaplan moeten komen, waarvan een basisinkomen een hoofdbestanddeel is. Dat betoogt Sytze Faber (oud-hoofdredacteur van Friesch Dagblad, politicoloog, columnist). Automatisering en robotisering hebben ertoe geleid dat bijvoorbeeld een autofabriek tegenwoordig met 90 procent minder werknemers toe kan dan tien, twintig jaar geleden. Een onomkeerbare, wereldwijde ontwikkeling. Er komen steeds minder vaste, reguliere banen. Het Internationaal Monetaire Fonds stelde dezer dagen vast - en bevestigde daarmee in het voorbijgaan ook het gelijk van Piketty - dat van het nationaal inkomen steeds meer naar kapitaalbezitters gaat en steeds minder naar…
De Amerikaanse journalist Martin R. Schneider wisselde bij wijze van experiment stiekem van e-mail met zijn vrouwelijke collega Nicole Pieri. Hij geloofde zijn ogen niet toen hij zag wat er allemaal in zijn mailbox kwam als hij anderen iets voorstelde of vroeg. ,,Het was alsof ik in de hel was beland. Alles wat ik zei of voorstelde, werd in twijfel getrokken. Cliënten waar ik nooit last mee had gehad, waren opeens neerbuigend. Eentje vroeg zelfs of ik nog single was.'' Nicole had daarentegen 'de makkelijkste week van haar carrière', want iedereen respecteerde haar zonder dat ze dat moest afdwingen. Lees hier het oorspronkelijke artikel Als man sta je daar niet bij stil. Je denkt dat men hetzelfde reageert, of het…
De Financial Independent, Retire Early (oftewel, FIRE) beweging groeit snel, en dan voornamelijk in Amerika. Jonge mensen sparen in rap tempo een enorm bedrag en kunnen op deze manier al voor hun veertigste met pensioen gaan, meldt The New York Times. Met name millennials hebben de FIRE-beweging omarmd, die het als een vlucht zien uit de tijdrovende baan in een wereld die draait om bezit. Het zijn volgens The New York Times overwegend mannen die werken in de techindustrie, die er plezier in hebben om uit te rekenen hoeveel rente, verhuur van onroerend goed en indexfondsen over een looptijd van veertig jaar opbrengen. Je bent natuurlijk niet zomaar miljonair voor je veertigste. Een miljoen op de bank lijkt voor veel FIRE-aanhangers…
Een wereldprimeur bij de vestiging van multinational ABB in Ede. Daar staan sinds gisteren drie robots aan de lopende band die samen één product maken. Tweearmige robots die samenwerken en elkaar seintjes geven aan de lopende band. Dat is wereldwijd nog nooit vertoond, aldus directrice Hielkje Reindersma. Voor de zekerheid hadden ze het nog even nagekeken. ABB, een Zweeds-Zwitserse multinational met ruim 130.000 werknemers over heel de wereld, heeft in Ede een vestiging waar onder meer hollewanddozen gemaakt worden. Dit zijn de dozen die achter een stopcontact verstopt zitten in de wand. Bij de oude werkwijze stond er één robot bij elke productielijn. Die robot verrichtte een handeling, waarna het product op de andere lijn werd gezet voor een nieuwe…
Werknemers zijn slecht af bij het nieuw voorgestelde ontslagrecht, waarschuwt Arend van Wijngaarden, waarnemend voorzitter van het CNV. De wijziging van het ontslagrecht in de Wet Arbeidsmarkt in balans zou volgens D66-minister Koolmees van sociale zaken een kleine aanpassing zijn. Het tegendeel is waar: het ontslaan van werknemers wordt hiermee makkelijker dan ooit. Relatief beperkte feiten en misstappen kunnen al reden zijn voor ontslag. En dat tegen een lage vergoeding. Een flinke afbraak van de ontslagbescherming dus. Het huidige ontslagrecht komt voort uit de Wet Werk en Zekerheid van het kabinet-Rutte II uit 2013, waarmee de zogeheten kantonrechtersformule verleden tijd werd. Met deze wet werd een gesloten stelsel van acht ontslaggronden ingevoerd. Om een werknemer te kunnen ontslaan moet een van die…
Nederland Europees koploper aantal thuiswerkers: 13,7 procent van Nederlanders werkt vanuit huis In geen enkel ander Europees land werken zo veel mensen thuis als in Nederland. Van de werkenden tussen de 15 en 64 jaar gaat het om 13,7 procent. Na Nederland komen Luxemburg (12,7 procent) en Finland (12,3 procent). In Oost-Europese landen als Bulgarije (0,3 procent) en Roemenië (0,4 procent) werken relatief de minste mensen thuis. Gemiddeld is het aantal thuiswerkenden in de EU 5 procent. In de meeste landen is het aandeel vrouwen dat dat doet groter dan het aandeel mannen: 5,3 tegenover 4,7 procent. Ook in dit geval is Nederland een uitzondering: hier werkt 14,7 procent van de mannen thuis en 12,6 procent van de vrouwen. Veel zzp’ers…
